วิทยาลัยการศึกษาตลอดชีวิต มหาวิทยาลัยเชียงใหม่

หลักการและเหตุผล

กิจกรรมบำบัดจัดเป็นหนึ่งในกลุ่มสาขาวิชาชีพทางการแพทย์ที่มีการนำเอากิจกรรมการดำเนินชีวิตมา ใช้ในการบำบัดฟื้นฟูผู้รับบริการที่มีปัญหาต่าง ๆ อาทิเช่น ผู้ที่มีปัญหาสุขภาพจิตและจิตเวช โดยบทบาท หน้าที่ของนักกิจกรรมบำบัดจะทำการประเมินระดับความสามารถในการประกอบกิจกรรมของบุคคล รวมไปจนถึงใช้กิจกรรมเป็นสื่อหรือเครื่องมือในการบำบัดฟื้นฟูผู้รับบริการร่วมด้วย ทั้งนี้เพื่อวัตถุประสงค์ให้ผู้ป่วย เหล่านั้นยังคงความสามารถในการประกอบกิจกรรมการดำเนินชีวิตต่าง ๆ ได้ใกล้เคียงหรือเป็นปกติมากที่สุด ซึ่งปัจจุบันเป็นที่ทราบดีว่า หนึ่งในสาเหตุของความบกพร่องในการทำกิจกรรมการดำเนินชีวิตมักมีสาเหตุมาจากปัญหาด้านพฤติกรรมที่เปลี่ยนแปลงไปของบุคคล โดยเฉพาะอย่างยิ่งในผู้ป่วยจิตเวช ที่มักประสบปัญหา ด้านพฤติกรรมที่เปลี่ยนแปลงไปจนนำมาซึ่งข้อจำกัดหรือความสามารถที่ลดลงในการทำกิจกรรมการดำเนินชีวิตตามมา อาทิเช่น ปัญหาการละเลยการดูแลสุขอนามัยตนเองในผู้ป่วยซึมเศร้า หรือปัญหาการนอนหลับไม่ เพียงพอในผู้ป่วยเสพสารเสพติด เป็นต้น

ปัจจุบันหนึ่งในแนวทางการให้บริการทางกิจกรรมบำบัดสำหรับผู้ป่วยที่มีปัญหาสุขภาพจิตและจิตเวช มักอาศัยหลักการและทฤษฎีทางประสาทพฤติกรรมมาช่วยอธิบายกลไกลการทำงานที่เปลี่ยนแปลงไปของสมอง และระบบประสาท จนส่งผลต่อพฤติกรรมในการทำกิจกรรมการดำเนินชีวิตที่เปลี่ยนแปลงไปของบุคคล ซึ่งใน ปัจจุบัน โรคทางประสาทพฤติกรรม (Neurobehavioral disorders) จัดเป็นหนึ่งในความผิดปกติทางระบบ ประสาทที่พบได้บ่อยในผู้ป่วยจิตเวช เช่น โรคซึมเศร้า โรคติดสารเสพติด โรคจิตเภท โรคสมองเสื่อม เป็นต้น โดยในหลักสูตรนี้จะได้อธิบายแนวทางเชื่อมโยงหลักการและทฤษฎีทางประสาทพฤติกรรมกับการตรวจ ประเมินและบำบัดฟื้นฟูทางกิจกรรมบำบัดในผู้ป่วยจิตเวช รวมไปถึงจะช่วยอธิบายให้นักกิจกรรมบำบัดเข้าใจ สาเหตุและกลไกการทำงานของระบบประสาทที่ส่งผลต่อพฤติกรรมและความสามารถในการทำกิจกรรมที่ เปลี่ยนแปลงไปของผู้ป่วยจิตเวชร่วมด้วย ทั้งนี้ทางผู้จัดทำหลักสูตรคาดหวังว่า ความรู้ที่ได้จากการอบรมนี้จะ ช่วยให้ผู้เรียนเข้าใจหลักการทางประสาทพฤติกรรมที่ส่งผลต่อการทำกิจกรรมการดำเนินชีวิต รวมไปถึงช่วยให้ ผู้เรียนสามารถเชื่อมโยงหลักการทางประสาทพฤติกรรมกับแนวทางการให้บริการทางกิจกรรมบำบัดในผู้ป่วย จิตเวชประเภทต่าง ๆ ได้

สำหรับเนื้อหาในหลักสูตรนี้จะประกอบด้วย ความหมายและองค์ประกอบของภาวะสุขภาพด้านการ ทำกิจกรรมและการมีส่วนร่วม ขอบเขตและกระบวนการตามกรอบการปฏิบัติงานทางกิจกรรมบำบัด หลักการ ทางประสาทพฤติกรรมที่มีผลต่อการทำกิจกรรมการดำเนินชีวิต การเชื่อมโยงหลักการทางประสาทพฤติกรรม กับภาวะสุขภาพด้านการทำกิจกรรมและการมีส่วนร่วม การเชื่อมโยงหลักการทางประสาทพฤติกรรมกับกรอบ การปฏิบัติงานทางกิจกรรมบำบัด รวมไปถึงการเชื่อมโยงกรอบการปฏิบัติงานทางกิจกรรมบำบัด และการใช้ บัญชีสากลเพื่อการจำแนกการทำงาน ความพิการ และสุขภาพ กับกรณีศึกษาผู้ป่วยจิตเวชที่บกพร่องทาง ประสาทพฤติกรรม เป็นต้น ทั้งนี้ทางคณะผู้สอนในหลักสูตร คาดหวังว่าความรู้จากการอบรมนี้จะช่วยเพิ่ม ความสามารถในการปฏิบัติงานของนักกิจกรรมบำบัดในด้านการประยุกต์ใช้หลักการและทฤษฎีทางประสาท พฤติกรรมสำหรับการให้บริการทางกิจกรรมบำบัดในผู้ป่วยจิตเวชและผู้ที่มีปัญหาสุขภาพจิตต่อไป

เนื้อหาของหลักสูตร

หลักสูตรนี้มีจำนวนชั่วโมงการอบรมรวม 15 ชั่วโมง โดยผู้สอนจะบรรยายเนื้อหาการอบรมผ่านคลิปวิดีโอที่บันทึกไว้ล่วงหน้า ในระบบ MANGO Canvas ทั้งนี้ผู้เรียนสามารถเลือกศึกษาคลิปวิดีโอการสอนได้ด้วยตนเองตาม ระยะเวลาที่หลักสูตรกำหนด โดยมีหัวข้อการอบรม ดังนี้

หัวข้อที่	หัวข้อหลักสูตรอบรม	รูปแบบการอบรม	จำนวนชั่วโมง
1	ความหมายและองค์ประกอบของภาวะสุขภาพ ด้านการทำกิจกรรม และการมีส่วนร่วมตาม บัญชีสากลเพื่อการจำแนกการทำงานความพิการ และสุขภาพ สำหรับผู้รับบริการทาง สุขภาพจิตและจิตเวช	บรรยายผ่านคลิปวิดีโอ	1
2	ขอบเขตและกระบวนการตามกรอบการปฏิบัติงานทางกิจกรรมบำบัด สำหรับผู้รับบริการทางสุขภาพจิตและจิตเวช	บรรยายผ่านคลิปวิดีโอ	4
3	หลักการและทฤษฎีทางประสาทพฤติกรรม	บรรยายผ่านคลิปวิดีโอ	1
4	ผลกระทบของโรคทางประสาทจิตเวชต่อการทำกิจกรรมการดำเนินชีวิต	บรรยายผ่านคลิปวิดีโอ	1
5	การเชื่อมโยงหลักการทางประสาทพฤติกรรมกับภาวะสุขภาพ ด้านการทำกิจกรรมและการมีส่วนร่วม	บรรยายผ่านคลิปวิดีโอ	1
6	การเชื่อมโยงหลักการทางประสาทพฤติกรรมกับกรอบการปฏิบัติงานทางกิจกรรมบำบัด	บรรยายผ่านคลิปวิดีโอ	1
7	การเชื่อมโยงกรอบการปฏิบัติงานทางกิจกรรมบำบัด และการใช้บัญชีสากล เพื่อการจำแนกการทำงาน ความพิการ และสุขภาพ กับผู้ป่วยจิตเวชที่บกพร่อง ทางประสาทพฤติกรรม : กรณีศึกษาที่ 1 : โรคจิตเภท รายละเอียดเนื้อหา 1. ความรู้เรื่องโรคจิตเภท 1.1 เกณฑ์การวินิจฉัยโรค 1.2 ประสาทพฤติกรรมกับโรคจิตเภท 1.3 ผลกระทบต่อทักษะการทำกิจกรรมการดำเนินชีวิตและการมีส่วนร่วม 2. การประเมินผู้รับบริการที่เป็นโรคจิตเภท 2.1 ข้อมูลทั่วไปของกรณีศึกษา 2.2 การประเมิน 2.3 สรุปปัญหา 2.4 กำหนดเป้าประสงค์การทำกิจกรรมการดำเนินชีวิตและการมีส่วนร่วม 2.5 กำหนดเป้าประสงค์สนับสนุนการทำกิจกรรมการดำเนินชีวิตและการมีส่วนร่วม 3. การบำบัดในผู้รับบริการ 3.1 แผนการบำบัดฟื้นฟู 3.2 วิธีการประเมินผลการบำบัดฟื้นฟู	บรรยายผ่านคลิปวิดีโอ	2
8	การเชื่อมโยงกรอบการปฏิบัติงานทางกิจกรรมบำบัด และการใช้บัญชีสากล เพื่อการจำแนกการทำงาน ความพิการ และสุขภาพ กับผู้ป่วยจิตเวชที่บกพร่อง ทางประสาทพฤติกรรม : กรณีศึกษาที่ 2 : โรคซึมเศร้า รายละเอียดเนื้อหา 1. ความรู้เรื่องโรคซึมเศร้า 1.1 เกณฑ์การวินิจฉัยโรค 1.2 ประสาทพฤติกรรมกับโรคซึมเศร้า 1.3 ผลกระทบต่อทักษะการทำกิจกรรมการดำเนินชีวิตและการมีส่วนร่วม 2. การประเมินผู้รับบริการที่เป็นโรคซึมเศร้า 2.1 ข้อมูลทั่วไปของกรณีศึกษา 2.2 การประเมิน 2.3 สรุปปัญหา 2.4 กำหนดเป้าประสงค์การทำกิจกรรมการดำเนินชีวิตและการมีส่วนร่วม 2.5 กำหนดเป้าประสงค์สนับสนุนการทำกิจกรรมการดำเนินชีวิตและ การมีส่วนร่วม 3. การบำบัดในผู้รับบริการ 3.1 แผนการบำบัดฟื้นฟู 3.2 วิธีการประเมินผลการบำบัดฟื้นฟู	บรรยายผ่านคลิปวิดีโอ	2
9	การเชื่อมโยงกรอบการปฏิบัติงานทางกิจกรรมบำบัด และการใช้บัญชีสากล เพื่อการจำแนกการทำงาน ความพิการ และสุขภาพ กับผู้ป่วยจิตเวชที่บกพร่อง ทางประสาทพฤติกรรม : กรณีศึกษาที่ 3 : โรคความผิดปกติทางสุขภาพจิต และพฤติกรรมจากการใช้แอลกอฮอล์ รายละเอียดเนื้อหา 1. ความรู้เรื่องโรคความผิดปกติทางสุขภาพจิต และพฤติกรรมจากการใช้ แอลกอฮอล์ 1.1 เกณฑ์การวินิจฉัยโรค 1.2 ประสาทพฤติกรรมกับโรคความผิดปกติทางสุขภาพจิตและพฤติกรรม จากการใช้ แอลกอฮอล์ 1.3 ผลกระทบต่อทักษะการทำกิจกรรมการดำเนินชีวิตและการมีส่วนร่วม 2. การประเมินผู้รับบริการที่เป็นโรคความผิดปกติทางสุขภาพจิตและ พฤติกรรมจากการ ใช้แอลกอฮอล์ 2.1 ข้อมูลทั่วไปของกรณีศึกษา 2.2 การประเมิน 2.3 สรุปปัญหา 2.4 กำหนดเป้าประสงค์การทำกิจกรรมการดำเนินชีวิตและการมีส่วนร่วม 2.5 กำหนดเป้าประสงค์สนับสนุนการทำกิจกรรมการดำเนินชีวิตและการมีส่วนร่วม 3. การบำบัดในผู้รับบริการ 3.1 แผนการบำบัดฟื้นฟู 3.2 วิธีการประเมินผลการบำบัดฟื้นฟู	บรรยายผ่านคลิปวิดีโอ	2
		รวม	15 ชั่วโมง